ชื่อศัตรูพืช (Name of pest)

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name)  Nezara viridula (Linnaeus)
ชื่อพ้อง (Synonym)  Cimex hemichloris, Cimex smaragdulus, Cimex spirans, Cimex torquatus, Cimex transversus
ชื่อสามัญภาษาไทย (Common name , Thai)  มวนเขียวข้าว
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ (Common name)  green stink bug, green shield bug, green vegetable bug, southern green stink bug, tomato and bean bug

ข้อมูลทางอนุกรมวิธาน (Taxonomic information)

Phylum  Arthropoda
    Class  Insecta
       Order  Hemiptera
           Family  Pentatomidae
              Genus  Nezara
                Species  viridula

ลักษณะการทำลาย (Infestation)

ลักษณะการทำลายในข้าว : ตัวอ่อน และตัวแก่เจาะดูดกินแป้งในระยะเป็นน้ำนม โดยการขับน้ำย่อยออกมา เพื่อช่วยย่อยแป้งให้ดูดกินได้ง่ายขึ้น นอกจากจะทำให้เมล็ดในรวงลีบ หรือไม่สมบูรณ์แล้ว ยังทำให้เมล็ดมีรอยเปื้อนหรือรอยตำหนิ ซึ่งเกิดจากเชื้อจุลินทรีย์ขึ้นปะปนแป้งในเมล็ด คุณภาพเมล็ดจะเสื่อม การทำลายคล้ายกับแมลงสิง โดยดูดกินน้ำเลี้ยงจากเมล็ดข้าว ทำให้เมล็ดข้าวเป็นแผลจุดดำ เมล็ดข้าวลีบ ไม่ติดผล สร้างความเสียหายโดยตรงต่อผลผลิต ลักษณะการทำลายในถั่วเหลือง : มวนเขียวข้าวเป็นแมลงศัตรูที่สำคัญของถั่วเหลืองและพืชเศรษฐกิจที่สำคัญอีกหลายชนิด ทั้งตัวอ่อนและตัวเต็มวัยดูดกินน้ำเลี้ยงจากส่วนต่าง ๆ ของพืช เช่น ใบ ลำต้น ดอก และฝัก เป็นต้น ทำให้ลำต้นเป็นจุดสีดำฝักอ่อนที่ถูกทำลายลีบและร่วงหล่นส่วนฝักแก่ที่ยังไม่ แห้งเมล็ดจะเป็นจุดสีดำ เมล็ดไม่เจริญเติบโตและฝักลีบ การทำลายของมวนไม่เด่นชัดเหมือนกับการทำลายของแมลงปากกัด เกษตรกรจึงไม่สนใจที่จะป้องกันกำจัด ก่อให้เกิดความเสียหายได้อย่างรุนแรงกับถั่วเหลืองที่อยู่ในระยะเริ่มติดฝัก อ่อนและระยะฝักยาวเต็มที่ แต่ยังไม่ติดเมล็ด เป็นระยะที่อ่อนแอต่อการเข้าทำลายของมวนมากที่สุด แต่ถ้าปริมาณการระบาดของมวนมาก แม้ถั่วจะอยู่ในระยะเริ่มติดเมล็ดและระยะฝักเต่งแต่ยังมีสีเขียว ก็ยังทำให้ฝักลีบเพิ่มขึ้นและผลผลิตลงลงได้

พืชอาศัย (Host range)

พืชอาศัยหลัก (Main host)

ถั่วเหลือง : soyabean (Glycine max)
ถั่วเขียว : Mung BeanGreen BeanGreen GramGolden Gram (Vigna radiata)
ถั่วลิสง : groundnut, peanut, Monkey Nut (Arachis hypogaea)
ข้าว : rice (Oryza sativa)
ข้าวโพด : corn, maize (Zea mays)
ฝ้าย : cotton (Gossypium hirsutum)
มะเขือเทศ : tomato (Lycopersicon esculentum)
พืชตระกูลส้ม : (Citrus spp.)

พืชอาศัยอื่นๆ (Other host)

งา : sesame (Sesamum indicum)
ละหุ่ง : castor bean (Ricinus communis)
ทานตะวัน : common sunflower (Helianthus annuus)
คำ, คำฝอย, ดอกคำ, คำยอง : Safflower, False Saffron, Saffron Thistle (Carthamus tinctorius)
ข้าวสาลี : wheat (Triticum aestivum)
ข้าวฟ่าง : sorghum (Sorghum bicolor)
ถั่วมะแฮะ, ถั่วแระ : pigeon pea (Cajanus cajan)
ถั่วพุ่ม : cowpea (Vigna unguiculata)
ยาสูบ : tobacco (Nicotiana tabacum)

ส่วนของพืชที่ใช้เป็นที่อาศัย (Harboring plant part)

ใบ ลำต้น ดอก ฝัก และสมอ

การแพร่กระจาย (Distribution)

ในประเทศไทย พบระบาดทั่วประเทศ พบมากในแหล่งปลูกถั่วเหลือง
ในต่างประเทศ พบรายงานในกลุ่มประเทศ ASIA, AFRICA, NORTH AMERICA, CENTRAL AMERICA AND CARIBBEAN, SOUTH AMERICA, EUROPE, OCEANIA

สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม (Favorable condition)

ในฤดูฝนที่มีความชื้นในอากาศสูง และจะพบระบาดมากในสภาพที่มีฝนตั้งแต่ต้นฤดูและตกสม่ำเสมอตลอดฤดูปลูก หรือถั่วอยู่ในระยะติดฝัก

ศัตรูธรรมชาติ (Natural enemy)

1. ในประเทศไทย

• ตัวห้ำ (Predator): Sycanus collaris Fabricius (มวนเพชฌฆาต : assassin bug)
• ตัวเบียน (Parasite): Telenomus sp. และ Trissolcus basalis (แตนเบียนไข่ : egg parasite)

2. ในต่างประเทศ

• ตัวห้ำ (Predator) : Amyotea malabarica, Conocephalus fasciatus, Euthyrhynchus floridanus, Geocoris punctipes, Geocoris uliginosus, Hippodamia convergens, Largus succinctus, Monomorium minimum, Nabis capsiformis, Nabis roseipennis, Oecophylla smaragdina, Orchelimum nigripes, Pheidole dentata, Pheidole guineensis, Phidippus audax, Podisus maculiventris, Schistocerca obscura, Solenopsis geminata, Solenopsis invicta, Sycanus collaris, Theridion albidum
• ตัวเบียน (Parasite) : แตนเบียน Anastatus dasyni, Anastatus japonicus, Cylindromyia rufifemur, Euclytia flava, Euthera tentatrix, Eutrichopodopsis nitens, Ooencyrtus nezarae, Ooencyrtus papilionis, Ooencyrtus pityocampae, Ooencyrtus submetallicus, Ooencyrtus trinidadensis, Telenomus chloropus, Telenomus comperei, Telenomus cristatus, Telenomus mormideae, Telenomus pacificus, Telenomus podisi, Trichogramma ostriniae, Trichopoda giacomellii, Trichopoda pennipes, Trichopoda pilipes, Trissolcus basalis, Trissolcus brochymenae, Trissolcus crypticus, Trissolcus edessae, Trissolcus euschisti, Trissolcus grandis, Trissolcus mitsukurii, Trissolcus mormideae, Trissolcus nakagawai, Trissolcus scuticarinatus, Xenoencyrtus niger
•  เชื้อโรค (Pathogen) : Bacillus thuringiensis kurstaki, Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae

วิธีการควบคุม (Control measure)

-เกษตรกรควรหมั่นตรวจแปลง ถ้าพบกลุ่มไข่หรือตัวอ่อนที่อยู่เป็นกลุ่มให้เก็บทำลาย
-ในระยะที่ฝักถั่วเหลืองยาวเต็มที่แต่ยังไม่ติดเมล็ดเมื่อพบการระบาดของตัวเต็มวัยมวนเขียวข้าวเฉลี่ย 2 ตัวต่อแถวถั่วยาว 1 เมตร ควรพ่นด้วย Triazophos 40% EC อัตรา 40 มิลลิลิตรต่อน้ำ 20 ลิตร จำนวน 1-2 ครั้ง ห่างกัน 7-10 วัน
-เนื่องจากมวนเขียวข้าวทั้งตัวอ่อนและตัวเต็มวัยจะทำลายอยู่ที่ฝักถั่วเหลืองเป็นส่วนใหญ่ จึงควรพ่นสารฆ่าแมลงเข้าไปในทรงพุ่มถั่ว

เอกสารอ้างอิง (Reference)

[1] Crop Protection Compendium 2014. URL http://www.cabi.org/cpc/datasheet/36282
[2] Global Biodiversity Information Facility. 2015. URL http://www.gbif.org/species/2078852
[3] พิสุทธิ์ เอกอำนวย. 2553. โรคและแมลงศัตรูพืชที่สำคัญ. พิมพ์ครั้งที่ 3. สวนสัตว์แมลงสยาม แม่ริม เชียงใหม่. 591 หน้า.
[4] สถาบันวิจัยพืชไร่ กรมวิชาการเกษตร : แมลงศัตรูถั่วเหลือง URL www.arda.or.th/kasetinfo/north/plant/soy_insect.html

แหล่งเก็บรักษาตัวอย่างอ้างอิง (Specimen depository)

พิพิธภัณฑ์แมลง กลุ่มงานอนุกรมวิธานแมลง สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร กรุงเทพฯ

สถานภาพศัตรูพืช (Pest status)

Presence

☐ Present: in all parts of the area
☐ Present: only in some areas
☐ Present: except in specified pest free areas
☐ Present: in all parts of the area where host crop(s) are grown
☐ Present: only in some areas where host crop(s) are grown
☐ Present: only in protected cultivation
☐ Present: seasonally
☐ Present: but managed
☐ Present: subject to official control
☐ Present: under eradication
☐ Present: at low prevalence

Absence

☐ Absent: no pest records
☐ Absent: pest eradicated
☐ Absent: pest no longer present
☐ Absent: pest records invalid
☐ Absent: pest records unreliable
☐ Absent: intercepted only

Transience

☐ Transient: non-actionable
☐ Transient: actionable, under surveillance
☐ Transient: actionable, under eradication