ชื่อศัตรูพืช (Name of pest)

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name)  Helicoverpa armigera (Hübner)
ชื่อพ้อง (Synonym)  Chloridea armigera, Chloridea obsoleta, Helicoverpa obsoleta, Heliothis armigera, Heliothis fusca, Heliothis obsoleta, Heliothis rama, Heliothis conferta, Heliothis guidellii, Heliothis pulverosa, Heliothis uniformis, Noctua armigera
ชื่อสามัญภาษาไทย (Common name , Thai)  หนอนเจาะสมอฝ้าย, หนอนเจาะฝักข้าวโพด
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ (Common name)  cotton bollworm, American earworm, corn earworm, pod borer, African cotton bollworm, gram pod borer, old world bollworm, tobacco budworm

ข้อมูลทางอนุกรมวิธาน (Taxonomic information)

Phylum  Arthropoda
    Class  Insecta
       Order  Lepidoptera
           Family  Noctuidae
              Genus  Helicoverpa
                Species  armigera

ลักษณะการทำลาย (Infestation)

เป็นศัตรูที่สำคัญของพืชเศรษฐกิจหลายชนิด หนอนกัดกินใบ ดอก ฝัก เข้าทำลายทุกระยะการเจริญเติบโตของพืช หนอนระยะแรกกัดใบและดอก ส่วนหนอนระยะที่เติบโตขี้นจะเจาะฝัก กัดกินเมล็ดภายในฝัก โผล่ส่วนท้ายของลำตัวออกมา

พืชอาศัย (Host range)

พืชอาศัยหลัก (Main host)

ข้าวโพด : corn, maize (Zea mays)
ฝ้าย : cotton (Gossypium sp.)
มะเขือเทศ : Tomato (Solanum lycopersicum)
ยาสูบ : tobacco (Nicotiana tabacum)

พืชอาศัยอื่นๆ (Other host)

ข้าวฟ่าง : sorghum (Sorghum bicolor)
ทานตะวัน : common sunflower (Helianthus annuus)
ปอกระเจาฝักยาว : Tossa Jute, Jew's Mallow (Corchorus olitorius)
พริก, พริกหวาน, พริกชี้ฟ้า : chili, pepper, bell pepper, goat pepper (Capsicum annuum)
องุ่น : grape (Vitis vinifera)
ส้ม : Citrus (Citrus sp.)
มะม่วงหิมพานต์ : cashew nut (Anacardium occidentale)
พืชสกุล Fragaria : strawberry (Fragaria sp.)
ถั่วเหลือง : soyabean (Glycine max)
ถั่วเขียว : Mung BeanGreen BeanGreen GramGolden Gram (Vigna radiata)
ถั่วลิสง : groundnut, peanut, Monkey Nut (Arachis hypogaea)
ถั่วฝักยาว : yardlong bean, asparagus bean (Vigna sinensis var. sesquipedalis)
ถั่วลันเตา : pea, garden pea (Pisum sativum)
หน่อไม้ฝรั่ง : asparagus (Asparagus officinalis)
กะเพรา : Sacred Basil, holy Basil (Ocimum sanctum)
โหระพา : sweet basil (Ocimum americanum)
กุหลาบ : rose (Rosa sp.)
คาร์เนชั่น : carnation (Dianthus caryophyllus)
เยอบีร่า : Barberton daisy (Gerbera jamesonii)

ส่วนของพืชที่ใช้เป็นที่อาศัย (Harboring plant part)

ใบ ดอก ฝัก สมอ

การแพร่กระจาย (Distribution)

ตัวเต็มวัยมีความสามารถในการบินอพยพได้เป็นระยะทางไกล พบแพร่กระจายทั่วโลก มีการระบาดอย่างกว้างขวางในทวีป Asia, Africa, North America, South America, Europe และ Ocenia ในประเทศไทยพบระบาดรุนแรงทุกภาคของประเทศ พบทั่วไปตลอดทั้งปี เป็นแมลงที่มีพืชอาหารกว้างขวางมาก ทั้งพืชไร่ ผัก ไม้ดอกไม้ประดับ ตลอดจนวัชพืชหลายชนิด ทำให้มีอาหารตลอดปี สามารถแพร่พันธุ์ได้อย่างต่อเนื่อง โดยสามารถเคลื่อนย้ายจากพืชอาหารที่เก็บเกี่ยวแล้วไปยังแหล่งพืชอาหารที่อยู่ใกล้เคียงกันได้ ลักษณะการแพร่กระจายในแปลงเป็นแบบสม่ำเสมอ (uniform) เนื่องจากมีอุปนิสัยกัดกินกันเอง จึงชอบอยู่เดี่ยวๆ ไม่ชอบรวมกลุ่ม    

สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม (Favorable condition)

ศัตรูธรรมชาติ (Natural enemy)

1. พบในประเทศไทย

• ตัวห้ำ (predator) ได้แก่ Eocanthecona furcellta (มวนพิฆาต: stink bug), Sycanus sp. (มวนเพชรฆาต: assassin bug)
• ตัวเบียน (parasite) ได้แก่ Trichogramma spp. (แตนเบียนไตรโคแกรมมา: Trichogramma-parasitc wasp), Chelonus sp. (แตนเบียน: egg-larval parasitoid Chelonus),  Tachinid fly (แมลงวันก้นขน)

2. พบในต่างประเทศ

• ตัวห้ำ (predator) ได้แก่ Acanthaspis pedestris, Acridotheres tristis, Andrallus spinidens, Argiope brunnichii, Brinckochrysa scelestes, Bubulcus ibis, Camponotus sericeus, Cataglyphis bicolor, Cheilomenes sexmaculata, Chrysopa congrua, Chrysopa formosa, Chrysopa intima, Chrysopa pallens, Chrysopa phyllochroma, Chrysoperla carnea, Chrysoperla sinica, Coccinella septempunctata, Coccinella transversalis, Coccinella undecimpunctata, Deraeocoris punctulatus, Dicyphus tamaninii, Dorylus helvolus, Ectomocoris xaverei, Edocla slateri, Eocanthecona furcellata, Erigonidium graminicolum, Euborellia pallipes, Eumenes maxillosus, Geocoris amabilis, Harmonia axyridis, Hemidactylus flavivirides, Hippodamia variegata, Laius venustus, Mallada boninensis, Mallada desjardinsi, Microlestes discoidalis, Micromus sjostedti, Misumenops tricuspidatus, Monomorium indicum, Nabis capsiformis, Nabis capsiformis, Nabis palifer, Nabis sinoferus, Nesidiocoris tenuis, Oncocephalus annulipes, Orius albidipennis, Orius minutus, Orius niger, Orius similis, Orius tantillus, Orius thripoborus, Paratrechina longicornis, Pardosa astrigera, Passer domesticus, Podalonia tydei, Podisus maculiventris, Praomys natalensis, Propylea japonica, Rhynocoris fuscipes, Rhynocoris kumari, Solenopsis geminata, Sterna aurantia, Sycanus indagator, Xysticus croceus, Xysticus mongolicus, Zelus renardii
• ตัวเบียน (parasite) ได้แก่ Apanteles diparopsidis, Banchopsis ruficornis, Brachymeria lasus, Brachymeria secundaria, Bracon brevicornis, Bracon gelechiae, Bracon greeni, Bracon hebetor, Bracon kirkpatricki, Campoletis chlorideae, Campoletis flavicincta, Campoletis sonorensis, Campoplex collinus, Carcelia cosmophilae, Carcelia illota, Cardiochiles nigriceps, Cardiochiles variegatus, Charops ater, Charops bicolor, Chelonus curvimaculatus, Chelonus formosanus, Chelonus insularis, Chelonus pilosulus, Compsilura concinnata, Copidosoma obscurum, Copidosoma truncatellum, Cotesia flavipes, Cotesia glomeratus, Cotesia kazak, Cotesia marginiventris, Cotesia ruficrus, Drino imberbis, Eriborus argenteopilosus,  Eucelatoria bryani, Eucelatoria rubentis, Euplectrus euplexiae, Euplectrus laphygmae,  Exorista fallax, Exorista japonica, Exorista larvarum, Exorista xanthaspis, Glabromicroplitis croceipes, Glyptapanteles africanus, Goniophthalmus halli, Heteronychus arator, Heteropelma scaposum, Hyposoter didymator, Lespesia archippivora, Linnaemya longirostris, Meteorus clytes, Meteorus ictericus, Meteorus laphygmarum, Meteorus pulchricornis, Microchelonus blackburni, Microplitis, Microplitis demolitor, Microplitis rufiventris, Nemoraea rubellana, Netelia testacea, Pales coerulea, Pales pavida, Palexorista laxa, Palexorista quadrizonula, Palexorista solennis, Parania prima, Peribaea mitis, Peribaea orbata, Pseudogonia rufifrons, Senometopia excisa, Senometopia kockiana, Sinophorus xanthostomus, Spallanzania hebes, Steinernema carpocapsae, Steinernema feltiae, Sturmiopsis inferens, Tachina praeceps, Telenomus busseolae, Telenomus remus, Telenomus ullyetti, Temelucha philippinensis, Tetrastichus howardi, Tetrastichus israeli, Trichogramma achaeae, Trichogramma bactriana, Trichogramma bourarachae, Trichogramma brasiliense, Trichogramma brassicae, Trichogramma chilonis, Trichogramma chilotraeae, Trichogramma closterae, Trichogramma cordubensis, Trichogramma dendrolimi, Trichogramma evanescens, Trichogramma exiguum, Trichogramma fasciatum, Trichogramma minutum, Trichogramma nubilale, Trichogramma perkinsi, Trichogramma pintoi, Trichogramma pretiosum, Trichogramma rhenanum, Trichogramma semblidis, Trichogramma semifumatum, Trichogramma sericini, Trichogramma urquijoi, Trichogrammatoidea, Trichogrammatoidea armigera, Trichogrammatoidea australicum, Trichogrammatoidea bactrae, Trichogrammatoidea cojuangcoi, Trichogrammatoidea lutea, Trichogrammatoidea nana, Trichospilus pupivora, Winthemia lateralis, Xanthopimpla punctata, Xanthopimpla stemmator
• เชื้อโรค (pathogen) ได้แก่ Bacillus cereus, Bacillus thuringiensis, Bacillus thuringiensis aizawai, Bacillus thuringiensis entomocidus, Bacillus thuringiensis galleriae, Bacillus thuringiensis kenyae, Bacillus thuringiensis kurstaki, Bacillus thuringiensis shandongiensis, Bacillus thuringiensis subsp. dendrolimus, Bacillus thuringiensis thuringiensis, Baculovirus heliothis, Beauveria bassiana, cytoplasmic polyhedrosis viruses, Granulosis virus, Helicoverpa armigera nuclear polyhedrosis virus, Heliothis nucleopolyhedrosis virus, Metarhizium anisopliae, Nomuraea rileyi, Nosema furnacalis, Nosema liturae, Nosema medinalis, Nosema pyrausta, Nucleopolyhedrosis virus, Serratia marcescens, Vairimorpha necatrix,

วิธีการควบคุม (Control measure)

-พ่นเชื้อไวรัส NPV สำหรับหนอนเจาะสมอฝ้าย
-พ่นสารป้องกันกำจัดหนอนเจาะสมอฝ้ายตามอัตราที่แนะนำในฉลากของแต่ละพืช

เอกสารอ้างอิง (Reference)

[1] Crop Protection Compendium. 2014. URL http://www.cabi.org/cpc/default.aspx?site=161&page=4063
[2] กลุ่มกีฏและสัตววิทยา. 2553. คำแนะนำการป้องกันกำจัดแมลงและสัตวศัตรูพืช ปี 2553. เอกสารวิชาการเกษตร สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 303 หน้า.
[3] กลุ่มงานแมลงศัตรูผัก ไม้ดอกและไม้ประดับ. 2542. แมลงศัตรูผัก INSECT PESTS OF VEGETABLES. เอกสารวิชาการ กองก๊ฏและสัตววิทยา กรมวิชาการเกษตร. โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด. กรุงเทพฯ. 97 หน้า.
[4] กลุ่มงานแมลงศัตรูพืชน้ำมันและพืชไร่ตระกูลถั่ว. 2543. แมลงศัตรูถั่วเขียว และการป้องกันกำจัด. เอกสารวิชาการ กองกีฏและสัตววิทยา กรมวิชาการเกษตร. โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด. กรุงเทพฯ. 44 หน้า.

แหล่งเก็บรักษาตัวอย่างอ้างอิง (Specimen depository)

พิพิธภัณฑ์แมลง กลุ่มงานอนุกรมวิธานแมลง สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร กรุงเทพฯ

สถานภาพศัตรูพืช (Pest status)

Presence

☐ Present: in all parts of the area
☐ Present: only in some areas
☐ Present: except in specified pest free areas
☐ Present: in all parts of the area where host crop(s) are grown
☐ Present: only in some areas where host crop(s) are grown
☐ Present: only in protected cultivation
☐ Present: seasonally
☐ Present: but managed
☐ Present: subject to official control
☐ Present: under eradication
☐ Present: at low prevalence

Absence

☐ Absent: no pest records
☐ Absent: pest eradicated
☐ Absent: pest no longer present
☐ Absent: pest records invalid
☐ Absent: pest records unreliable
☐ Absent: intercepted only

Transience

☐ Transient: non-actionable
☐ Transient: actionable, under surveillance
☐ Transient: actionable, under eradication