ชื่อศัตรูพืช (Name of pest)

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name)  Trianthema portulacastrum L.
ชื่อพ้อง (Synonym)  Portulacastrum monogynum (L.) Medik., Trianthema flexuosa Schumach. & Thonn., Trianthema littoralis Cordem., Trianthema monanthogyna L., Trianthema monogyna L.
ชื่อสามัญภาษาไทย (Common name , Thai)  ผักเบี้ยหิน
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ (Common name)  black pigweed, giant pigweed, horse purslane

ข้อมูลทางอนุกรมวิธาน (Taxonomic information)

Family  Aizoaceae
    Genus  Trianthema
          Species  portulacastrum
              Variety  

ลักษณะทางพฤษศาสตร์ (Botanical characteristics)

 วัชพืชปีเดียว ไม้ล้มลุก แผ่แบนตามพื้น ลำต้นออกจากโคนต้น ผิวมีขนประปรายหรือเรียงเป็นแถบตามยาว ใบเดี่ยวออกกึ่งตรงข้าม รูปกลมหรือรูปไข่กลับหรือรูปไข่ ยาว 0.31.2 เซนติเมตร กว้าง 0.11.6 เซนติเมตร ปลายใบแหลมหรือกลม ฐานใบสอบ ขอบใบเรียบ สีแดง เนื้อใบอวบเล็กน้อย สีเขียว ผิวใบด้านบนเรียบ ผิวใบด้านล่างมีขนสั้นเฉพาะบริเวณเส้นกลางใบ ก้านใบสั้นหรือไม่มี คล้ายมีกาบหุ้ม ดอกเดี่ยวออกที่ซอกใบ ไม่มีด้านดอก กลีบดอกสีชมพู กลีบดอกเชื่อมกันที่ฐาน ปลายแยกเป็น 5 แฉก แต่ละแฉกรูปลิ้น ยาว 34.5 มิลลิเมตร กว้าง 1.52.5 มิลลิเมตร ผิวด้านนอกเป็นสันยาวส่วนปลายเป็นติ่งแหลม ยาว 0.81 มิลลิเมตร สีแดงหรือสีชมพูเข้ม ผิวด้านนอกมีขน เกสรเพศผู้ ก้านชูเกสรรูปแท่ง ยาว 1.54.5 มิลลิเมตร สีขาว ติดที่ฐานของแฉกกลีบดอก อับเรณู รูปรี ยาว 0.10.3 มิลลิเมตร สีชมพู เกสรเพศเมีย รังไข่ใต้วงกลีบ รูปถ้วย ยาว 1.52 มิลลิเมตร กว้าง 11.5 มิลลิเมตร สีเขียว ก้านชูรูปแท่ง ยาว 22.5 มิลลิเมตร สีขาว ผิวมีขนต่อมฝั่งเดียว ยอดเกสรแหลม ออวุลรูปไต ยาว 0.10.3 มิลลิเมตร กว้าง 0.10.3 มิลลิเมตร ติดที่แกนกลาง ผลรูปถ้วย ยาว 23 มิลลิเมตร กว้าง 34 มิลลิเมตร ผลอ่อนสีเขียว เมื่อแก่สีแดง เมล็ดรูปไต ยาว 0.82 มิลลิเมตร กว้าง 0.82 มิลลิเมตร ผิวขรุขระเล็กน้อย

ถิ่นที่อยู่ (Habitat)

พบขึ้นทั่วไปตามไหล่ทาง ที่รกร้าง และพื้นที่เกษตร เป็นวัชพืชในพืชไร่ ผัก พบทุกภาคของประเทศไทย

การแพร่กระจาย (Distribution)

ระบาดในพื้นที่ดอน ข้างถนนและพื้นที่รกร้างพบทั่วประเทศ

พืชปลูกที่พบวัชพืชระบาด (Infestation in crop)

    Fabaceae (พืชตระกูลถั่ว : Fabaceae)
    Gossypium spp. (ฝ้าย : cotton)
    Oryza sativa (ข้าว : rice)
    Pennisetum glaucum (หญ้าไข่มุก : pearl millet)
    Saccharum officinarum (อ้อย : sugarcane)
    Sorghum bicolor (ข้าวฟ่าง : sorghum)
    Zea mays (ข้าวโพด : corn, maize)

ศัตรูธรรมชาติ (Natural enemy)

-

วิธีการควบคุม (Control measure)

 ควบคุมโดยวิธีกล เช่น ใช้แรงงานคนถอน หรือตัดฟันก่อนที่พืชออกดอก หรือใช้วัสดุคลุมดินเพื่อไม่ให้ต้นอ่อนงอกและเจริญขึ้นมาเหนือดินได้   ควบคุมด้วยสารเคมี ใช้สารกำจัดวัชพืชประเภทเลือกทำลายเฉพาะวัชพืชประเภทใบกว้าง เช่น 2,4-D MCPA หรือสารกำจัดวัชพืชที่ไม่เลือกทำลายทำลาย เช่น พาราควอท ไกลฟอเสต หรือใช้สารกำจัดวัชพืชประเภทคลุมฆ่า ก่อนต้นอ่อนงอก หรืองอกแล้วมีใบไม่เกิน 5 ใบ ซึ่งการใช้สารเคมีควบคุมวัชพืช ต้องเลือกสารกำจัดวัชพืชที่ไม่เป็นพิษต่อพืชปลูก และขณะฉีดพ่นต้องไม่ให้ถูกพืชปลูกด้วย เช่น Bentazone, butachlor, 2,4-D, MCPA และ oxidiazon ในข้าว nicosulphuron acetochlor ในข้าวโพด cyanazine, metolachlor, metribuzin และ cinmethylin ในถั่วเหลือง

เอกสารอ้างอิง (Reference)

 [1] Crop Protection Compendium. 2011. URL: http://www.cabi.org/cpc/default.aspx?site=161&page=4063
[2] Noda, K. 1984. Major weeds in Thailand. illustrated by color. Project Mannual No.1 JICA/DOA., MOAC, Thailand. 142 pp.
[3] Plants Database. 2013. Needle and thread. Natural Resources Conservation Service (NRCS). USDA. URL: http://plants.usda.gov/java/
[4] พรชัย เหลืองอาภาพงศ์. 2540. วัชพืชศาสตร์. โรงพิมพ์ลินคอร์น, กรุงเทพฯ. หน้า 106-134, 467-492, 225-239.
[5] ระบบสืบค้นข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. 2555. URL:http://www.qsbg.org/Database/Botanic_Book%20full%20option/search_page.asp
[6] ศูนย์รวมข้อมูลสิ่งมีชีวิตในประเทศไทย. 2555" URL: http://www.thaibiodiversity.org/
[7] อำไพ ยงบุญเกิด. 2514. เอกสารทางวิชาการ วัชพืชบางชนิดในไร่ข้าวโพด. กองพืชพันธุ์ กรมกสิกรรม. 31 หน้า.  

แหล่งเก็บรักษาตัวอย่างอ้างอิง (Specimen depository)

สถานภาพศัตรูพืช (Pest status)

Presence

☐ Present: in all parts of the area
☐ Present: only in some areas
☐ Present: except in specified pest free areas
☐ Present: in all parts of the area where host crop(s) are grown
☐ Present: only in some areas where host crop(s) are grown
☐ Present: only in protected cultivation
☐ Present: seasonally
☐ Present: but managed
☐ Present: subject to official control
☐ Present: under eradication
☐ Present: at low prevalence

Absence

☐ Absent: no pest records
☐ Absent: pest eradicated
☐ Absent: pest no longer present
☐ Absent: pest records invalid
☐ Absent: pest records unreliable
☐ Absent: intercepted only

Transience

☐ Transient: non-actionable
☐ Transient: actionable, under surveillance
☐ Transient: actionable, under eradication