ชื่อศัตรูพืช (Name of pest)

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name)  Boerhavia diffusa L.
ชื่อพ้อง (Synonym)  Axia cochinchinensis Lour., Boerhavia adscendens Willd., Boerhavia caespitosa Ridl., Boerhavia ciliatobracteata Heimerl, Boerhavia coccinea var. leiocarpa (Heimerl) Standl.
ชื่อสามัญภาษาไทย (Common name , Thai)  ผักโขมหินต้นแผ่
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ (Common name)  red spiderling

ข้อมูลทางอนุกรมวิธาน (Taxonomic information)

Family  Nyctaginaceae
    Genus  Boerhavia
          Species  diffusa
              Variety  

ลักษณะทางพฤษศาสตร์ (Botanical characteristics)

วัชพืชปีเดียวและวัชพืชข้ามปี วัชพืชประเภทใบกว้าง เป็นไม้ล้มลุกใบเลี้ยงคู่ อายุมากกว่า 1 ปี ลำต้นกลม เรียบ หรือมีขนอ่อนนุ่มประปราย ทอดเลื้อยไปตามพื้น อาจยาวถึง 2 เมตร แตกแขนงจำนวนมากบริเวณโคนต้น ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเป็นคู่ตรงข้ามปลายใบมน โคนใบเว้า ดอกออกเป็นช่อที่ปลายยอด ขนาดเล็ก ดอกทรงกรวย สีชมพูอมม่วง มี 5 กลีบ เกสรเพศผู้ 23 อัน ผลรูปทรงคล้ายกระบอก สีเขียว เป็นสัน 5 สัน มีขนสั้นๆ สีใส ตรงปลายเป็นต่อมน้ำเหนียวๆ ทำให้สามารถติดไปกับเสื้อผ้า ขนสัตว์ และอุปกรณ์ต่างๆ ได้ง่าย ผลเมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด

ถิ่นที่อยู่ (Habitat)

พบทั่วทุกภาคตามที่รกร้าง ข้างถนน ดินที่มีการระบายน้ำดี ไม่ท่วมขัง  

การแพร่กระจาย (Distribution)

ผักโขมหินเป็นวัชพืชที่ระบาดทั่วไปในเขตร้อนจนถึงเขตอบอุ่น ตั้งแต่ระดับน้ำทะเลจนถึงประมาณ 1900 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล การแพร่กระจาย พบในหลายประเทศทั่วโลก ในประเทศไทยเป็นวัชพืชในแปลงพืชไร่ เช่น ข้าวโพด พืชผัก และสวนยาง

พืชปลูกที่พบวัชพืชระบาด (Infestation in crop)

    Arachis hypogaea (ถั่วลิสง : groundnut, peanut, Monkey Nut)
    Brassica juncea var. juncea (ผักกาดเขียว : mustard)
    Brassica nigra (มัสตาร์ด : black mustard)
    Manihot esculenta (มันสำปะหลัง : cassava)
    Nicotiana tabacum (ยาสูบ : tobacco)
    Oryza sativa (ข้าว : rice)
    Pennisetum glaucum (หญ้าไข่มุก : pearl millet)
    Phoenix dactylifera (อินทผลัม, อินทผาลัม : date palm)
    Saccharum officinarum (อ้อย : sugarcane)
    Vigna unguiculata (ถั่วพุ่ม : cowpea)

ศัตรูธรรมชาติ (Natural enemy)

-

วิธีการควบคุม (Control measure)

ควบคุมโดยวิธีกล เช่น ใช้แรงงานคนถอน หรือตัดฟันก่อนที่พืชออกดอก หรือใช้วัสดุคลุมดินเพื่อไม่ให้ต้นอ่อนงอกและเจริญขึ้นมาเหนือดินได้ ควบคุมด้วยสารเคมี ใช้สารกำจัดวัชพืชประเภทเลือกทำลายเฉพาะวัชพืชประเภทใบกว้าง เช่น 2,4-D MCPA หรือสารกำจัดวัชพืชที่ไม่เลือกทำลายทำลาย เช่น พาราควอท ไกลฟอเสต หรือใช้สารกำจัดวัชพืชประเภทคลุมฆ่า ก่อนต้นอ่อนงอก หรืองอกแล้วมีใบไม่เกิน 5 ใบ ซึ่งการใช้สารเคมีควบคุมวัชพืช ต้องเลือกสารกำจัดวัชพืชที่ไม่เป็นพิษต่อพืชปลูก และขณะฉีดพ่นต้องไม่ให้ถูกพืชปลูกด้วย เช่น Bentazone, butachlor, 2,4-D, MCPA และ oxidiazon ในข้าว nicosulphuron acetochlor ในข้าวโพด cyanazine, metolachlor, metribuzin และ cinmethylin ในถั่วเหลือง เป็นต้น.

เอกสารอ้างอิง (Reference)

[1] Crop Protection Compendium. 2011. URL: http://www.cabi.org/cpc/default.aspx?site=161&page=4063
[2] Dequan, L. and M.G. Gilbert. 2003. Boerhavia diffusa. FOC 5: 434. URL: http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200007007
[3] Noda, K., M. Teerawatsaleul, C. Prakongvongs and L. Chaiwitnukul 1984. Major weeds in Thailand. illustrated by color. Project Mannual No.1 JICA/DOA., MOAC, Mass & MedianCo. Ltd., Bangkok Thailand. 142 pp.
[4] Plants Database. 2013. Needle and thread. Natural Resources Conservation Service (NRCS). USDA. URL: http://plants.usda.gov/java/
[5] พรชัย เหลืองอาภาพงศ์. 2540. วัชพืชศาสตร์. โรงพิมพ์ลินคอร์น, กรุงเทพฯ. หน้า 106-134, 467-492, 225-239.
[6] สารานุกรมพืชในประเทศไทย สำนักงานหอพรรณไม้. 2555. URL: http://web3.dnp.go.th/botany/dictindex.aspx
[7] สำนักงานหอพรรณไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. 2552. สารานุกรมพืชในประเทศไทย. URL:http://web3.dnp.go.th/botany/detail.aspx? wordsnamesci=Dactyloctenium0aegyptium0(L.)0P.0Beauv.
[8] เต็ม สมิตินันทน์. 2557. ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย. สำนักงานหอพรรณไม้ กรมอุทธยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพรรณพืช. โรงพิมพ์พุทธศาสนาแห่งชาติ. กรุงเทพ.

แหล่งเก็บรักษาตัวอย่างอ้างอิง (Specimen depository)

สถานภาพศัตรูพืช (Pest status)

Presence

☐ Present: in all parts of the area
☐ Present: only in some areas
☐ Present: except in specified pest free areas
☐ Present: in all parts of the area where host crop(s) are grown
☐ Present: only in some areas where host crop(s) are grown
☐ Present: only in protected cultivation
☐ Present: seasonally
☐ Present: but managed
☐ Present: subject to official control
☐ Present: under eradication
☐ Present: at low prevalence

Absence

☐ Absent: no pest records
☐ Absent: pest eradicated
☐ Absent: pest no longer present
☐ Absent: pest records invalid
☐ Absent: pest records unreliable
☐ Absent: intercepted only

Transience

☐ Transient: non-actionable
☐ Transient: actionable, under surveillance
☐ Transient: actionable, under eradication