ชื่อศัตรูพืช (Name of pest)

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name)  Achyranthes aspera L.
ชื่อพ้อง (Synonym)  Achyranthes acuminata E.Mey. ex Cooke & Wright, Achyranthes aspera var. aspera, Achyranthes aspera var. australis (R.Br.) Domin, Achyranthes aspera var. canescens (R.Br.) Drake, Achyranthes aspera var. obtusifolia Suess.
ชื่อสามัญภาษาไทย (Common name , Thai)  พันงูขาว, ควยงู, หญ้าตีนงูขาว
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ (Common name)  prickly chaff flower, rough chaff flower, burweed, devill's horsewhip

ข้อมูลทางอนุกรมวิธาน (Taxonomic information)

Family  Amaranthaceae
    Genus  Achyranthes
          Species  aspera
              Variety  

ลักษณะทางพฤษศาสตร์ (Botanical characteristics)

วัชพืชประเภทใบกว้าง เป็นพืชล้มลุก อายุปีเดียวหรือหลายปี สูง 20150 ซม. ลำต้นเป็นสัน มีขนสั้นๆ นุ่มหนาแน่น แตกกิ่งก้านที่บริเวณโคนต้น บริเวณข้อโป่งพอง ใบเดี่ยว ออกตรงข้าม รูปวงรีแกมขอบขนาน หรือรูปขอบขนานแกมไข่กลับ ฐานใบรูปลิ่ม หรือป้าน ขอบใบเรียบหรือเป็นคลื่น ปลายใบป้านและมีติ่ง มีขนปกคลุมทั้งสองด้าน ช่อดอกออกที่ปลายกิ่ง และโค้งงอเมื่อโตขึ้น ยาว 10-30 ซม. ก้านช่อดอกเป็นเหลี่ยม มีขนหนาแน่น ดอกขนาดเล็ก ก้านดอกสั้น ใบประดับรูปหอก ปลายเรียวแหลม ใบประดับย่อยเป็นหนาม มันวาว แข็ง ขอบเรียบ กลีบรวมรูปหอก มีขีด 1 เส้น จำนวน 5 กลีบ สีเขียวปนขาวชมพู เกสรเพศผู้ ยาว 2.53.5 มม. รูปตัดหรือหยักมน ที่ปลายเป็นขนครุย เป็นหมันเทียม ผลเป็นกระเปาะรูปไข่ 2.53 มม เมล็ดรูปไข่สีน้ำตาล 1 เมล็ดต่อ 1 ผล ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด

ถิ่นที่อยู่ (Habitat)

ขึ้นเป็นตามที่ชื้น ใต้ร่มเงาได้ดี พบเป็นวัชพืชในแปลงไม้ผล มะม่วง มะละกอ ปาล์มน้ำมัน หรือพืชไร่ เช่น มันสำปะหลัง อ้อย หรือตามข้างทางที่มีร่มเงา พันงูขาวมีถิ่นกำเนิดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ สามารถขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด เปลือกผลเป็นหนามแหลม ทำให้สามารถติดไปกับเสื้อผ้า สัมภาระ หรือขนสัตว์ได้ ทำให้แพร่กระจายได้ง่าย  

การแพร่กระจาย (Distribution)

การแพร่กระจาย พบในหลายประเทศทั่วโลก

พืชปลูกที่พบวัชพืชระบาด (Infestation in crop)

    Mangifera indica L. (มะม่วง : mango )
    Saccharum officinarum (อ้อย : sugarcane)
    Carica papaya L. (มะละกอ : papaya)
    Elaeis guineensis (ปาล์มน้ำมันแอฟริกัน : African oil palm)
    Manihot esculenta (มันสำปะหลัง : cassava)

ศัตรูธรรมชาติ (Natural enemy)

-

วิธีการควบคุม (Control measure)

ควบคุมโดยวิธีกล เช่น ใช้แรงงานคนถอน หรือตัดฟันก่อนที่พืชออกดอก หรือใช้วัสดุคลุมดินเพื่อไม่ให้ต้นอ่อนงอกและเจริญขึ้นมาเหนือดินได้ ควบคุมด้วยสารเคมี ใช้สารกำจัดวัชพืชประเภทเลือกทำลายเฉพาะวัชพืชประเภทใบกว้าง เช่น 2,4-D MCPA แต่มีรายงานว่าวัชพืชชนิดนี้ทนทานได้ปานกลาง ความต้านทานเพิ่มขึ้นเมื่ออายุเพิ่มขึ้น จึงต้องใช้สารกำจัดวัชพืชอัตราสูงขึ้นตามอายุวัชพืชที่เพิ่มขึ้น หรือสารกำจัดวัชพืชที่ไม่เลือกทำลายทำลาย เช่น พาราควอท ไกลฟอเสต หรือใช้สารกำจัดวัชพืชประเภทคลุมฆ่า ก่อนต้นอ่อนงอก หรืองอกแล้วมีใบไม่เกิน 5 ใบ ซึ่งการใช้สารเคมีควบคุมวัชพืช ต้องเลือกสารกำจัดวัชพืชที่ไม่เป็นพิษต่อพืชปลูก และขณะฉีดพ่นต้องไม่ให้ถูกพืชปลูกด้วย

เอกสารอ้างอิง (Reference)

[1] Bojian, B., Th. Borsch and S.E. Clemants. nd. Achyranthes aspera Linnaeus. FOC 5: 424. URL http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200006961
[2] Crop Protection Compendium. 2011. URL http://www.cabi.org/cpc/default.aspx?site=161&page=4063
[3] Plants Database. 2013. Needle and thread. Natural Resources Conservation Service (NRCS). USDA. URL http://plants.usda.gov/java/
[4] ฐานข้อมูลพฤกษศาสตร์พื้นบ้าน กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. 2555. URL http://www.qsbg.org/Database/Botanic_Book%20full%20option/search_page.asp
[5] พรชัย เหลืองอาภาพงศ์. 2540. วัชพืชศาสตร์. โรงพิมพ์ลินคอร์น, กรุงเทพฯ. หน้า 106-134, 467-492, 225-239.
[6] วงศ์สถิตย์ ฉั่วกุล, พร้อมจิต ศรลัมพ์, วิชิต เปานิล และ รุ่งระวี เต็มศิริฤกษ์กุล. 2539. สมุนไพรพื้นบ้านล้านนา. ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. 264 หน้า.
[7] เต็ม สมิตินันทน์. 2557. ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย. สำนักงานหอพรรณไม้ กรมอุทธยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพรรณพืช. โรงพิมพ์พุทธศาสนาแห่งชาติ. กรุงเทพ.

แหล่งเก็บรักษาตัวอย่างอ้างอิง (Specimen depository)

สถานภาพศัตรูพืช (Pest status)

Presence

☐ Present: in all parts of the area
☐ Present: only in some areas
☐ Present: except in specified pest free areas
☐ Present: in all parts of the area where host crop(s) are grown
☐ Present: only in some areas where host crop(s) are grown
☐ Present: only in protected cultivation
☐ Present: seasonally
☐ Present: but managed
☐ Present: subject to official control
☐ Present: under eradication
☐ Present: at low prevalence

Absence

☐ Absent: no pest records
☐ Absent: pest eradicated
☐ Absent: pest no longer present
☐ Absent: pest records invalid
☐ Absent: pest records unreliable
☐ Absent: intercepted only

Transience

☐ Transient: non-actionable
☐ Transient: actionable, under surveillance
☐ Transient: actionable, under eradication