ชื่อศัตรูพืช (Name of pest)

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name)  Echinochloa crus-galli (L.) P.Beauv.
ชื่อพ้อง (Synonym)  Echinochloa caudata Roshev., Echinochloa commutata Schult., Echinochloa crus-corvi (L.) P.Beauv., Echinochloa crus-galli var. aristata Gray, Echinochloa crus-galli var. aristata Opiz ex Bercht.
ชื่อสามัญภาษาไทย (Common name , Thai)  หญ้าข้าวนก หญ้าพุ่มพวง หญ้าหวัง หญ้าหางวัว 
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ (Common name)  barnyard grass, barnyard millet, chicken panic grass, cocksfoot grass, cocksfoot panicum, cockshin grass, cockspur grass, cockspur-panic

ข้อมูลทางอนุกรมวิธาน (Taxonomic information)

Family  Poaceae
    Genus  Echinochloa
          Species  crus-galli
              Variety  

ลักษณะทางพฤษศาสตร์ (Botanical characteristics)

วัชพืชปีเดียว วัชพืชประเภทใบแคบ อายุปีเดียว ลำต้นตั้งตรง แตกเป็นกอ แผ่กว้าง ชูปลายยอดตั้งขึ้น สูงประมาณ 3060 เซนติเมตร โคนกาบใบสีม่วงแดง ผิวใบเรียบ ไม่มีลิ้นใบ ดอกออกเป็นช่อ แบบช่อแขนง มี 810 แขนง ค่อนข้างแบน และมีขนสากคาย ช่อดอกย่อยจำนวนมากเรียงตัวกันแน่นเป็นแถวบนแกนแขนง ช่อดอกย่อยประกอบด้วย 2 ดอก ดอกล่างเป็นหมัน ดอกย่อยบนเป็นดอกสมบูรณ์เพศ ใบประดับนอกแข็งเป็นมัน ปลายแหลม เกสรเพศผู้ 3 อัน เกสรเพศเมียปลายแยกเป็น 2 แฉก ออกดอกตลอดปี ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด

ถิ่นที่อยู่ (Habitat)

เป็นพืชที่เจริญเติบโตได้ทั้งในที่ชุ่มชื้นมาก สามารถเจริญเติบโตในที่น้ำท่วมขัง เป็นวัชพืชร้ายแรงชนิดหนึ่งในนาข้าว แหล่งน้ำที่มีระดับน้ำมีสูง เป็นวัชพืชพบทั่วไปในทุกภาคของประทศไทย

การแพร่กระจาย (Distribution)

ไม่มีความขัดเจนว่าหญ้าข้าวนกมีถิ่นกำเนิดที่ใด ในปัจจุบันวัชพืชชนิดนี้แพร่กระจายไปทั่วจากด้านเหนือของทวีปยุโรป ไปยังเขตกึ่งร้อน และเขตร้อนใน ยุโรป แอฟริกา เอเชีย และออสเตรเลียภาคกลาง

พืชปลูกที่พบวัชพืชระบาด (Infestation in crop)

    Allium cepa (หอมหัวใหญ่ : onion)
    Arachis hypogaea (ถั่วลิสง : groundnut, peanut, Monkey Nut)
    Beta vulgaris var. saccharifera (ผักกาดแดง : Beetroot, Sugarbeet)
    Brassica juncea var. juncea (ผักกาดเขียว : mustard)
    Brassica napus var. napus (rape, Spring canola)
    Brassica oleracea var. botrytis (กะหล่ำดอก : cauliflower)
    Brassica oleracea var. capitata (กะหล่ำปลี : cabbage)
    Cajanus cajan (ถั่วมะแฮะ, ถั่วแระ : pigeon pea)
    Camellia sinensis (ชา : tea)
    Capsicum annuum (พริก, พริกหวาน, พริกชี้ฟ้า : chili, pepper, bell pepper, goat pepper)
    Coffea arabica (กาแฟอาราบิก้า : Arabica coffee)
    Colocasia esculenta (เผือก : taro)

ศัตรูธรรมชาติ (Natural enemy)

-

วิธีการควบคุม (Control measure)

การควบคุมโดยวิธีกล เช่น ใช้แรงงานคนถอน ตัด ถาง หรือไถกลบ ตั้งแต่เป็นต้นอ่อน หรือก่อนที่พืชออกดอก ในพื้นที่ที่มีการระบาดของหญ้าข้าวนกระบาดรุนแรง อาจใช้วิธีล่อให้งอกด้วยความชื้นแล้วไถกลบต้นอ่อนเหล่านั้นลงดิน การควบคุมด้วยสารเคมี มีสารชนิดที่สามารถใช้ควบคุมหญ้าข้าวนกในนาข้าว เช่น butachlor, butralin, cinmethylin, chlomethoxyfen, fenoxaprop, glyphosate, oxadiazon, oxyfluorfen, paraquat, pendimethalin, piperophos, pretilachlor, propanil, quinclorac และ thiobencarb ซึ่งต้องศึกษาอัตราและวิธีการใช้สารเคมีให้ถูกต้อง หากใช้ก่อนวัชพืชงอก เช่น pretilachlor, butachlor หลังวัชพืชงอกจากวัชพืชงอกแล้ว อาจเลือกใช้ quinclorac, cyhalofop-butyl, bispyribac-sodium, Fenoxaporp-p-ethyl และ propanil เป็นต้น ซึ่งการใช้สารเคมีกำจัดจำเป็นต้องศึกษาฉลากกำกับสารกำจัดวัชพืชให้ดีก่อนใช้

เอกสารอ้างอิง (Reference)

[1] CAB International. 2013. Invasive Species Compendium. Datasheets > Echinochloa crus-galli (barnyard grass). URL: http://www.cabi.org/isc/?compid=5&dsid=20367&loadmodule= datasheet&page=481&site=144
[2] Clayton, W.D., M.S. Vorontsova, K.T. Harman and H. Williamson. 2012. GrassBase - The Online World Grass Flora. URL:http://www.kew.org/data/grasses-db/www/imp03283.htm
[3] Crop Protection Compendium. 2011. URL: http://www.cabi.org/cpc/default.aspx?site=161&page=4063
[4] Global Invasive Species Database. 2005. Paspalum scrobiculatum (grass). URL: http://www.issg.org/database/species/ecology.asp?si=1423&lang=EN
[5] Noda, K. 1984. Major weeds in Thailand. illustrated by color. Project Mannual No.1 JICA/DOA., MOAC, Thailand. 142 pp.
[6] Noda, K., M. Teerawatsakul, C. Prakongvongs and L. Chaiwiratnukul. 1994. Project Manual no.1 Major Weeds in Thailand: illustrated by color. 3rd edition. National Weed Science Research Institute Project. Japan International Cooperation Agency and Department of Agriculture, Ministry of Agriculture and Cooperatives. Thailand. 164 p.
[7] Plants Database. 2013. Needle and thread. Natural Resources Conservation Service (NRCS). USDA. URL: http://plants.usda.gov/java/
[8] USDA, ARS, National Genetic Resources Program. nd. Germplasm Resources Information Network - (GRIN) [Online Database]. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. URL: http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?14823.
[9] กรมการข้าว. 2556. องค์ความรู้เรื่องข้าว: วัชพืชในนาข้าว: กกทราย. URL: http://brrd.in.th/rkb/weed/index.php-file=content.php&id=7.htm
[10] ศูนย์รวมข้อมูลสิ่งมีชีวิตในประเทศไทย. 2555" URL: http://www.thaibiodiversity.org/
[11] สมาคมวิทยาการวัชพืชแห่งประเทศไทย. มปป. วัชพืชสามัญภาคกลาง. ฟันนี่พับบลิชชิ่ง. 135 หน้า.
[12] สุชาดา ศรีเพ็ญ และ คุณหญิง. 2545. พรรณไม้น้ำในประเทศไทย. อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง. 312 หน้า.
[13] อุทยานธรรมชาติวิทยาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ. 2556. การศึกษาวิจัยทางพฤษศาสตร์. URL:http://kanchanapisek.or.th/kp14/project_dev/project_area/Ratburi/plant.php
[14] โครงการอุทยานธรรมชาติวิทยาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ. 2549. พฤกษศาสตร์: ไม้พื้นล่าง: หญ้าปล้องข้าวนก. URL:http://www.kanchanapisek.or.th/kp14/project_dev/project_area/Ratburi/plant_page21.php?plantid=172&page=

แหล่งเก็บรักษาตัวอย่างอ้างอิง (Specimen depository)

สถานภาพศัตรูพืช (Pest status)

Presence

☐ Present: in all parts of the area
☐ Present: only in some areas
☐ Present: except in specified pest free areas
☐ Present: in all parts of the area where host crop(s) are grown
☐ Present: only in some areas where host crop(s) are grown
☐ Present: only in protected cultivation
☐ Present: seasonally
☐ Present: but managed
☐ Present: subject to official control
☐ Present: under eradication
☐ Present: at low prevalence

Absence

☐ Absent: no pest records
☐ Absent: pest eradicated
☐ Absent: pest no longer present
☐ Absent: pest records invalid
☐ Absent: pest records unreliable
☐ Absent: intercepted only

Transience

☐ Transient: non-actionable
☐ Transient: actionable, under surveillance
☐ Transient: actionable, under eradication