ชื่อศัตรูพืช (Name of pest)

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name)  Aceria sandorici (Nalepa, 1914)
ชื่อพ้อง (Synonym)  Eriophyes sandorici
ชื่อสามัญภาษาไทย (Common name , Thai)  ไรกำมะหยี่กระท้อน
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ (Common name)  santol erinium mite

ข้อมูลทางอนุกรมวิธาน (Taxonomic information)

Phylum  Arthropoda
    Class  Arachnida
       Order  Trombidiformes
           Family  Eriophyidae
              Genus  Aceria
                Species  sandorici

ลักษณะการทำลาย (Infestation)

ไรชนิดนี้มีลำตัวสีขาวหรือสีครีม ขนาดเล็กมากไม่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่า ลำตัวแคบยาวเป็นปล้องคล้ายหนอน ยาวประมาณ 0.18 มม. มีขาเพียง 4 ขา ไรกำมะหยี่กระท้อนชอบดูดทำลายทั้งด้านบนใบและใต้ใบตั้งแต่ใบอ่อนจนกระทั่งใบแก่ ในขณะที่ดูดกิน จะปล่อยสารพิษ (toxin) ออกมายังเซลล์ของใบ ทำให้กระตุ้นให้เซลล์ของใบสร้างขนสีน้ำตาลกระจายอยู่ทั่วไปบริเวณผิวใบที่ดูดกินมีลักษณะคล้ายผ้ากำมะหยี่ ซึ่งจะเว้าลึกลง ผิวใบอีกด้านจะพองออก ทำให้ใบหงิกงอเป็นปุ่มปม ในระยะแรกที่ไรลงทำลายขนจะมีสีเขียวอ่อน ต่อมาจะค่อยๆเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล เมื่อส่องดูใต้กล้องจุลทรรศน์จะเห็นไรตัวเล็กๆ สีขาวดูดกินน้ำเลี้ยงที่ผิวใบและซ่อนตัวอยู่ภายใต้เส้นใบนี้ หากมีการทำลายอย่างรุนแรงจะทำให้ใบร่วงในที่สุด ทำให้ต้นที่ยังเล็กอยู่ชะงักการเจริญเติบโต ส่วนต้นที่ให้ผลแล้วอาจมีผลทำให้ผลผลิตลดลง

พืชอาศัย (Host range)

พืชอาศัยหลัก (Main host)

กระท้อน : sentul, santol, red sentol, yellow sentol (Sandoricum koetjape)

พืชอาศัยอื่นๆ (Other host)

None Data

ส่วนของพืชที่ใช้เป็นที่อาศัย (Harboring plant part)

ใบ

การแพร่กระจาย (Distribution)

พบระบาดในบริเวณที่มีการปลูกกระท้อนทั่วทุกภาค เช่น จังหวัดชัยภูมิ เชียงใหม่ สงขลา สมุทรปราการ และกรุงเทพฯ

สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม (Favorable condition)

ฤดูกาลระบาด พบในเดือนมิถุนายน-กุมภาพันธ์ ซึ่งตรงกับฤดูฝนและฤดูแล้ง

ศัตรูธรรมชาติ (Natural enemy)

วิธีการควบคุม (Control measure)

หมั่นตรวจแปลงกระท้อนอย่างสม่ำเสมอทุก 7 วัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในฤดูฝน ระยะแรกของการทำลายมีปริมาณไรไม่มากจะสังเกตเห็นขนกำมะหยี่สีเขียวเป็นแอ่งอยู่ตามใบอ่อนเพียงเล็กน้อย ให้ตัดแต่งกิ่งนั้นทิ้งและนำไปเผา ถ้าหากสำรวจแล้วยังพบว่าการทำลายรุนแรงขึ้นหลังตัดแต่งกิ่งให้พ่นสารกำจัดไรเช่น amitraz หรือ sulfer (80℅ ชนิดผง) โดยพ่นให้ทั่วทั้งบนใบและใต้ใบให้ทั่วทั้งต้นและควรพ่นซ้ำอีกครั้งเมื่อพบว่ามีอาการทำลายเกิดขึ้นอีก

เอกสารอ้างอิง (Reference)

[1] Global Biodiversity Information Facility. 2015. URL http://www.gbif.org/species/2131126
[2] ไทยเกษตรศาสตร์. ไรศัตรูกระท้อนและแนวทางในการจัดการ. URL www.thaikasetsart.com
[3] วัฒนา จารณศรี. 2537. ไรกำมะหยี่กระท้อน. วารสารกีฎและสัตววิทยา. ปีที่ 16 ฉบับที่ 1

แหล่งเก็บรักษาตัวอย่างอ้างอิง (Specimen depository)

พิพิธภัณฑ์ไร กลุ่มงานวิจัยไรและแมงมุม สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร กรุงเทพฯ

สถานภาพศัตรูพืช (Pest status)

Presence

☐ Present: in all parts of the area
☐ Present: only in some areas
☐ Present: except in specified pest free areas
☐ Present: in all parts of the area where host crop(s) are grown
☐ Present: only in some areas where host crop(s) are grown
☐ Present: only in protected cultivation
☐ Present: seasonally
☐ Present: but managed
☐ Present: subject to official control
☐ Present: under eradication
☐ Present: at low prevalence

Absence

☐ Absent: no pest records
☐ Absent: pest eradicated
☐ Absent: pest no longer present
☐ Absent: pest records invalid
☐ Absent: pest records unreliable
☐ Absent: intercepted only

Transience

☐ Transient: non-actionable
☐ Transient: actionable, under surveillance
☐ Transient: actionable, under eradication