ชื่อศัตรูพืช (Name of pest)

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name)  Dolichocybe indica Mahunka
ชื่อพ้อง (Synonym)  
ชื่อสามัญภาษาไทย (Common name , Thai)  ไรลูกโป่ง, ไรเห็ด
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ (Common name)  Dolichocybid mite

ข้อมูลทางอนุกรมวิธาน (Taxonomic information)

Phylum  Arthropoda
    Class  Arachnida
       Order  Trombidiformes
           Family  Dolichocybidae
              Genus  Dolichocybe
                Species  indica

ลักษณะการทำลาย (Infestation)

ไรเข้าทำลายเส้นใยเห็ดได้ทุกระยะการเพาะเห็ด ตั้งแต่ระยะเลี้ยงเชื้อเห้ดในอาหารวุ้น ระยะที่เชื้อเจริญอยู่ในขวดหัวเชื้อที่เพาะบนเมล็ดข้าวฟ่าง และระยะที่เชื้อเห็ดย้ายมายังถุงก้อนเชื้อเห็ดเพื่อเปิดดอก ถุงก้อนเชื้อที่มีไรเข้าทำลายอยู่ภายใน จะไม่สามารถเจริญเติบโตให้ดอกเห็ดได้ตามปกติ ไรจะทำลายกัดกินเส้นใยเห็ด ทำให้เส้นใยเห็ดที่กำลังเจริญเติบโตหายไป เหลือแต่วัสดุเพาะเป็นสีน้ำตาล

พืชอาศัย (Host range)

พืชอาศัยหลัก (Main host)

เห็ดเป๋าฮื้อ : abalone mushroom (Pleurotus ostreatus)
เห็ดนางรม : oyster mushroom (Pleurotus ostreatus)
เห็ดนางรมภูฏาน : Indian oyster, phoenix mushroom (Pleurotus sajor-caju)
เห็ดหูหนู : Jew's ear mushroom (Auricularia auricula-judae)
เห็ดยานางิ : Yanagi matsutake mushroom (Agrocybe cylindracea)
เห็ดหอม : Shiitake mushroom (Lentinus edodes)
เห็ดขอนขาว : log white fungi (Lentinus squarrosulus)
เห็ดแครง : split gill (Schizophyllum commune)
เห็ดฟาง : straw mushroom (Volvariella volvacea)

พืชอาศัยอื่นๆ (Other host)

None Data

ส่วนของพืชที่ใช้เป็นที่อาศัย (Harboring plant part)

เส้นใยเชื้อเห็ด ในจานเลี้ยงเชื้อ ในขวดหัวเชื้อ ในถุงก้อนเชืัอ

การแพร่กระจาย (Distribution)

ไรในระยะก่อนท้องที่อยู่ในขวดหัวเชื้อและถุงก้อนเชื้อเห็ด เป็นระยะแพร่พันธุ์ สามารถแพร่กระจายสู่ภายนอกและเข้าทำลายก้อนเชื้อเห็ดในบริเวณใกล้เคียงทางจุกสำลีที่อุดปวกขวดหรือปากถุงก้อนเชื้อเห็ด เนื่องจากไรมีขนาดเล็กมาก จึงมองเห็นเหมือนฝุ่นละอองเกาะอยู่ทั่วๆไป บริเวณปากถุง และชั้นวางถุงเห็ด เมื่อไรพบแหล่งอาหารจึงเริ่มเกาะนิ่งบริเวณข้างถุงและตั้งท้องออกลูกแพร่พันธุ์ต่อไป พบระบาดในแหล่งเพาะเห็ดทั่วประเทศ

สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม (Favorable condition)

สภาพอากาศร้อน อบชื้น

ศัตรูธรรมชาติ (Natural enemy)

วิธีการควบคุม (Control measure)

-ทำความสะอาดตู้เขี่ยเชื้อเห็ด และโรงเรือนให้ปราศจากไร
-ระวังการปนเปื้อนของไรในทุกขั้นตอน โดยเฉพาะการผลิตหัวเชื้อเห็ด
-ทำลายก้อนเชื้อที่มีไรโดยนำไปทิ้งให้ห่างจากโรงเรือน ไม่ให้เป็นแหล่งแพร่พันธุ์
-หากพบว่ามีไรเข้าทำลายอยู่ในถุงก้อนเชื้อ ให้พ่นสารฆ่าไร อัตราการใช้ตามคำแนะนำในฉลาก ข้อควรระวัง คือ ใช้พ่นในระยะบ่มเส้นใยเท่านั้น เพื่อไม่ให้พิษของสารฆ่าไรตกค้างในดอกเห็ด

เอกสารอ้างอิง (Reference)

[1] Kantaratanakul, S. W. Chaiwat, and P. Prayoonrat. 1989. Bionomics of the Dolicocybid mite, Formicomotes sp., as a pest of cultivated mushroom in Thailand. P. 223-228. In Progress in Acarology. Volume 2. Edited by G. P. Channabasavanna and C. A. Viraktamath.
[2] กลุ่มงานวิจัยไรและแมงมุม. 2556. คู่มือตรวจไรศัตรูพืชเศรษฐกิจ. เอกสารวิชาการ กองกีฏและสัตววิทยา สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร. โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด. สาขา 4, จ.นนทบุรี. 140 หน้า.
[3] พิเชฐ เชาวน์วัฒนวงศ์, เทวินทร์ กุลปิยะวัฒน์, อัจฉรา พยัพพานนท์, มานิตา คงชื่นสิน และพลอยชมพู กรวิภาสเรือง. 2553. การศึกษาชีววิทยาและการป้องกันกำจัดไรลูกโป่ง Dolichocybe indica Mahunka ในเห็ดโดยการใช้สารฆ่าไร. ผลงานวิจัย ปี 2553 กลุ่มกีฏและสัตววิทยา สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร. คลังผลงานวิจัยและเอกสารเผยแพร่ กรมวิชาการเกษตร URL www.doa.go.th/research/showthread.php?tid=665

แหล่งเก็บรักษาตัวอย่างอ้างอิง (Specimen depository)

พิพิธภัณฑ์ไร กลุ่มงานวิจัยไรและแมงมุม สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร กรุงเทพฯ

สถานภาพศัตรูพืช (Pest status)

Presence

☐ Present: in all parts of the area
☐ Present: only in some areas
☐ Present: except in specified pest free areas
☐ Present: in all parts of the area where host crop(s) are grown
☐ Present: only in some areas where host crop(s) are grown
☐ Present: only in protected cultivation
☐ Present: seasonally
☐ Present: but managed
☐ Present: subject to official control
☐ Present: under eradication
☐ Present: at low prevalence

Absence

☐ Absent: no pest records
☐ Absent: pest eradicated
☐ Absent: pest no longer present
☐ Absent: pest records invalid
☐ Absent: pest records unreliable
☐ Absent: intercepted only

Transience

☐ Transient: non-actionable
☐ Transient: actionable, under surveillance
☐ Transient: actionable, under eradication