ชื่อศัตรูพืช (Name of pest)

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name)  Aphelenchoides besseyi Christie, 1942
ชื่อพ้อง (Synonym)  Aphelenchoides oryzae Yokoo 1948
Asteroaphelenchoides besseyi (Christie 1942) Drozdovski 1967 (CABI, 2014)
ชื่อสามัญภาษาไทย (Common name , Thai)  ไส้เดือนฝอยปลายใบขาว
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ (Common name)  Rice white tip

ข้อมูลทางอนุกรมวิธาน (Taxonomic information)

Phylum  -
    Class  Secernentea
        Order  Aphelenchida
           Family  Aphelenchoididae
              Genus  Aphelenchoides
                 Species  Aphelenchoides besseyi

ชื่อโรค (Disease name)

ชื่อโรคภาษาไทย (Disease name, Thai)   โรคปลายใบขาวข้าว
ชื่อโรคภาษาอังกฤษ (Disease name)   rice white tip

ลักษณะอาการของโรค (Disease symptoms and developments)

ลักษณะอาการทั่วไป: 
-เกิดการแห้งตายเป็นทางยาวที่บริเวณปลายใบของข้าว และใบมีรูปทรงผิดปกติ
-ต้นพืชเจริญเติบโตช้าและแคระแกร็น
-พืชสร้างเมล็ดน้อยลง
ส่วนของพืชที่ถูกทำลาย: ใบ / ต้น / ผล 

พืชอาศัย (Host range)

พืชอาศัยหลัก (Main host)

ข้าว : rice (Oryza sativa)
กล้วยไม้ : Dendrobium (Dendrobium sp.)
หอมแดง, หอมไทย : Shallot (Allium ascalonicum)

พืชอาศัยอื่นๆ (Other host)

หอมหัวใหญ่ : onion (Allium cepa)
เผือก : taro (Colocasia esculenta)
ถั่วเหลือง : soyabean (Glycine max)
มันเทศ : sweet potato (Ipomoea batatas)
ข้าวโพด : corn, maize (Zea mays)
สตอเบอรี่ : strawberry (Fragaria ananassa)

ส่วนของพืชที่ใช้เป็นที่อาศัย (Harboring plant part)

-เมล็ด
-ตาดอก
-ยอด
-ใบ
-ลำต้น

แหล่งที่มาของเชื้อ (Source of inoculums)

ปัจจัยจากพืชอาศัย
เมล็ดพันธุ์ / กิ่งพันธุ์
ปัจจัยจากภายนอก
ตัวอ่อนที่มีเปลือกหุ้ม (cyst) ปนเปื้อนไปกับดิน / น้ำ
 

พาหะ (Vector)

การแพร่กระจาย (Distribution)

Asia: Afghanistan, Azerbaijan, Bangladesh, Cambodia, China, Georgia (Republic of), India, Indonesia, Iran, Japan, Korea (DPR), Korea (Republic of), Kyrgyzstan, Laos, Malaysia, Myanmar, Nepal, Pakistan, Philippines, Singapore, Sri Lanka, Taiwan, Tajikistan (restricted distribution), Thailand, Turkey (restricted distribution), Uzbekistan, Vietnam
Africa: Benin, Burkina Faso, Burundi, Cameroon, Central African Republic, Chad, Comoros, Congo Democretic Republic, Cote d'lvoire, Egypt, Gabon, Gambia, Ghana, Guinea, Kenya, Madargascar, Malawi, Mali, Nigeria, Senagal, Sierra Leone, South Africa (restricted distribution),Tanzania, Togo, Uganda, Zambia, Zimbabwe 
North America: Mexico, USA (restricted distribution) 
Central America and Caribbean: Cuba, Dominica, Dominican Republic, El Salvador, Guadeloupe, Panama
South America: Argentina, Brazil, Ecuador
Europe: Bulgaria (restricted distribution), Hungary (restricted distribution), Italy (restricted distribution), Romania (restricted distribution), Russian Federation (restricted distribution), Ukraine (restricted distribution)
Oceania: Australia, Fiji, Papua New Guinea

สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม (Favorable condition)

-การแพร่กระจายของ Aphelenchoides besseyi สามารถไปได้ทางเมล็ดพันธุ์ (infected seeds) หรือ ไหลไปตามน้ำ การปลูกกล้าข้าวหรือต้นข้าวที่ชิดกันจนเกินไปมีผลทำให้เกิดการระบาดมากยิ่งขึ้น
-อุณหภูมิ 30 องศาเซลเชียส

วิธีการควบคุม (Control measure)

เนื่องจากศัตรูพืชชนิดนี้เป็นศัตรูพืชกักกัน ซึ่งเป็นศัตรูพืชที่ไม่ควรพบอยู่ในประเทศไทยหรือถ้าพบก็ต้องอยู่ในการควบคุมหรือมีการเฝ้าระวังได้ ดังนั้น หากมีการนำเข้าผลผลิตหรือผลิตภัณฑ์พืชที่มีโอกาสเป็นพืชอาศัยของศัตรูพืชชนิดนี้ หน่วยงานที่รับผิดชอบต้องใช้มาตรการสุขอนามัยพืช (Phytosanitary measures) เช่น
-วิเคราะห์ความเสี่ยงศัตรูพืช เพื่อออกกฎระเบียบการนำเข้าเมล็ดพันธุ์ / กิ่งพันธุ์ จากประเทศที่มีเชื้อนี้
-สุ่มตรวจสอบเมล็ดพันธุ์ / กิ่งพันธุ์ นำเข้าทุก shipment ที่มีการนำเข้า 
-พิจารณาการผลิตในแหล่งผลิตของประเทศที่จะส่งออกเมล็ดพันธุ์ / กิ่งพันธุ์ที่มีโอกาสเป็นที่อาศัยของศัตรูพืชชนิดนี้มายังประเทศไทย เช่น การใช้เมล็ดพันธุ์ปลอดโรค / พันธุ์ต้านทาน / การ treat เมล็ดพันธุ์ก่อนปลูก / กาารทำความสะอาดแปลง / การปฏิบัติการเขตกรรมที่เหมาะสม / การใช้สารเคมีกำจัดโรคถ้าจำเป็น

หมายเหตุ: กฎหมายของประเทศไทยไม่อนุญาตให้นำเข้าเมล็ดพันธุ์ข้าว นอกจากนำเข้าเพื่องานศึกษา วิจัยเท่านั้น และต้องเป็นพันธุ์ต้านทานต่อเชื้อ

 

เอกสารอ้างอิง (Reference)

[1] CABI. 2014. Invasive Species Compendium: Helicotylenchus multicinctus. http://www.cabi.org/isc/datasheet/26826
[2] URL https://www.cabi.org/isc/datasheet/6378
[3] CAB International 2005. Crop Protection Compendium. Walingford, UK: CAB International.
[4] John, B. and J. L. Starr. 2007. Plant nematodes of agricultural importance. Manson publishing. UK. 152 pp.

แหล่งเก็บรักษาตัวอย่างอ้างอิง (Specimen depository)

สถานภาพศัตรูพืช (Pest status)

Presence

☐ Present: in all parts of the area
☐ Present: only in some areas
☐ Present: except in specified pest free areas
☐ Present: in all parts of the area where host crop(s) are grown
☐ Present: only in some areas where host crop(s) are grown
☐ Present: only in protected cultivation
☐ Present: seasonally
☐ Present: but managed
☐ Present: subject to official control
☐ Present: under eradication
☐ Present: at low prevalence

Absence

☐ Absent: no pest records
☐ Absent: pest eradicated
☐ Absent: pest no longer present
☐ Absent: pest records invalid
☐ Absent: pest records unreliable
☐ Absent: intercepted only

Transience

☐ Transient: non-actionable
☐ Transient: actionable, under surveillance
☐ Transient: actionable, under eradication