ชื่อศัตรูพืช (Name of pest)

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name)  Esanthelphusa dugasti (Rathbun)
ชื่อพ้อง (Synonym)  Somanniathelphusa dugasti
ชื่อสามัญภาษาไทย (Common name , Thai)  ปูนา
ชื่อสามัญภาษาอังกฤษ (Common name)  ricefield crab

ข้อมูลทางอนุกรมวิธาน (Taxonomic information)

Phylum  Arthropoda
    Class  Malacostraca
       Order  Decapoda
           Family  Gecarcinucidae
              Genus  Esanthelphusa
                Species  dugasti

ลักษณะการทำลาย (Infestation)

กินข้าวในระยะต้นกล้าทั้งในนาดำและนาหว่าน ปูนาจะใช้ก้ามเหนี่ยวลำต้นข้าว โดยมีน้ำช่วยพยุงให้ตัวลอย และใช้ระยางค์ปากกัดกินลำต้นอ่อนของข้าวเหนือพื้นดิน 3-5 ซม. ส่วนเศษต้นข้าวที่เหลือจะลอยเป็นแพเป็นหย่อมๆ ในน้ำ ซึ่งมักพบใกล้คันนาที่มีรูปู และนาข้าวที่เป็นดินโคลนและมีน้ำขุ่นมักพบการทำลายจากปูนามากกว่านาข้าวน้ำใส

พืชอาศัย (Host range)

พืชอาศัยหลัก (Main host)

ข้าว : rice (Oryza sativa)

พืชอาศัยอื่นๆ (Other host)

หญ้าต่างๆ ในนาข้าว ซากพืช ซากสัตว์ ไรน้ำ ลูกน้ำ ลูกกุ้งและปลา : ()

ส่วนของพืชที่ใช้เป็นที่อาศัย (Harboring plant part)

ปกติอาศัยในรูปูที่ขุดตามคันนาที่อยู่ใกล้ริมน้ำ กรณีเกี่ยวข้าวแล้ว ปูนามักขุดรูลงในท้องนา ซึ่งอาจลึกมากกว่า 1 เมตร และมีดินคลุมปากหลุม แต่กรณีน้ำท่วมนา มักเกาะอาศัยตามต้นวัชพืชต่างๆ ต้นข้าว คันนา

การแพร่กระจาย (Distribution)

ภาคกลาง 10 จังหวัด ภาคตะวันออก 3 จังหวัด ภาคตะวันตก 3 จังหวัด ภาคเหนือ 9 จังหวัด ภาคใต้ 1 จังหวัด ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 16 จังหวัดภาคระวันออกเฉียงเหนือ

สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม (Favorable condition)

ทุ่งนา คันนา บริเวณชายคลอง คันคูน้ำ บริเวณที่ดินค่อนข้างชื้น แต่น้ำท่วมไม่ถึง

ศัตรูธรรมชาติ (Natural enemy)

หนู นกยาง มนุษย์ ฯลฯ

วิธีการควบคุม (Control measure)

แบบวิธีผสมผสาน เช่น วิธีกล การใช้สารเคมี ฯลฯ

เอกสารอ้างอิง (Reference)

[1] ชมพูนุท จรรยาเพศ. 2554. ปูนา, หน้า 70-81. ใน เอกสารประกอบการอบรมหลักสูตร แมลง-สัตว์ศัตรูพืชและการป้องกันกำจัด ครั้งที่ 15. 25-29 ก.ค. 2554. สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร.
[2] ชมพูนุท จรรยาเพศ. มปป. ปูนา. URL http://www.brrd.in.th/main/document/new/ricefield%20crabs_01.pdf
[3] สำนักวิจัยและพัฒนาข้าว กรมการข้าว . 2555. URL http://www.brrd.in.th/main/

แหล่งเก็บรักษาตัวอย่างอ้างอิง (Specimen depository)

สถานภาพศัตรูพืช (Pest status)

Presence

☐ Present: in all parts of the area
☐ Present: only in some areas
☐ Present: except in specified pest free areas
☐ Present: in all parts of the area where host crop(s) are grown
☐ Present: only in some areas where host crop(s) are grown
☐ Present: only in protected cultivation
☐ Present: seasonally
☐ Present: but managed
☐ Present: subject to official control
☐ Present: under eradication
☐ Present: at low prevalence

Absence

☐ Absent: no pest records
☐ Absent: pest eradicated
☐ Absent: pest no longer present
☐ Absent: pest records invalid
☐ Absent: pest records unreliable
☐ Absent: intercepted only

Transience

☐ Transient: non-actionable
☐ Transient: actionable, under surveillance
☐ Transient: actionable, under eradication